islamda miras paylaşımı ne demek?

İslam hukukunda miras paylaşımı ( Farâiz ), Kur'an, Sünnet ve İcma ile belirlenmiş kesin kurallara tabidir. Amaç, mal varlığının adil bir şekilde, hak sahiplerine dağıtılmasını sağlamaktır. Miras paylaşımında öncelik, ölenin borçları, cenaze masrafları ve varsa vasiyetinin yerine getirilmesidir. Bunlar tamamlandıktan sonra kalan mal varlığı, Kur'an'da belirtilen hisseler doğrultusunda mirasçılara dağıtılır.

Mirasçı Grupları:

• Ashab-ı Ferâiz (Hissedarlar): Kur'an'da belirli hisseleri (1/2, 1/4, 1/8, 2/3, 1/3, 1/6) belirtilmiş olan mirasçılardır. Örneğin: Eşler, anne, baba, kız çocuklar, kız kardeşler gibi. Her bir mirasçının hissesi, diğer mirasçıların varlığına ve derecesine göre değişebilir.
• Asabe: Hissedarlardan sonra kalan malı alan akrabalardır. Genellikle erkek akrabalardır (oğul, erkek kardeş, amca gibi). Asabe, hissedarların hisseleri dağıtıldıktan sonra kalan malın tamamını veya bir kısmını alabilir. Eğer hissedar yoksa, mirasın tamamını alırlar.
• Zevi'l Erham (Rahim Hısımları): Ne hissedar ne de asabe olan akrabalardır. Bunlar, Ashab-ı Ferâiz ve Asabe sınıfına girmeyen kan hısımlarıdır. Bunlara miras, ancak yukarıdaki iki gruptan kimse bulunmadığı takdirde kalır.

Miras Hisseleri:

Kur'an'da belirtilen bazı temel miras hisseleri şunlardır:

• Eşin Mirası:
  • Ölenin çocuğu varsa eşin payı: Erkek eş için 1/4, kadın eş için 1/8
  • Ölenin çocuğu yoksa eşin payı: Erkek eş için 1/2, kadın eş için 1/4
• Çocukların Mirası:
  • Erkek çocuk, kız çocuğun iki katı pay alır.
  • Tek kız çocuk varsa, mirasın 1/2'sini alır. Birden fazla kız çocuk varsa, mirasın 2/3'ünü eşit olarak paylaşırlar.
• Anne-Babanın Mirası:
  • Ölenin çocuğu varsa anne ve babanın her birinin payı: 1/6
  • Ölenin çocuğu yoksa ve sadece anne-baba mirasçı ise, annenin payı 1/3, babanın payı 2/3 olur.
  • Ölenin çocuğu yoksa ve eşi ve anne-babası mirasçı ise, annenin payı 1/3'tür.

Önemli Kavramlar:

• Vasiyet: Ölenin mal varlığının en fazla 1/3'ü için yapabileceği, ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği beyandır.
• Mehr: Evlilik sırasında erkeğin kadına vermekle yükümlü olduğu mal veya paradır. Ölenin mirası hesaplanırken, mehr alacağı da dikkate alınır.
• Hacb: Bazı mirasçıların, diğer mirasçıların varlığı nedeniyle mirastan mahrum kalması veya hissesinin azalmasıdır.

Miras hukuku karmaşık bir alandır ve her durum kendi özelinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, miras paylaşımı konusunda uzman bir kişiden (örneğin, bir hukukçu veya ilahiyatçı) yardım almak önemlidir.